Het Verhaal van de Brusselse Muur
ooit was er in brussel een muur
tegen die muur
een hagelwitte affiche
athenée royale de molenbeek
stond erop
een doods bericht
op helder wit papier
onderaan die muur
tegen het zwart-gepekt gedeelte
waren allerlei graffiti
geschreven en getekend
tussen het affiche en de graffiti
een witte krijtlijn
allicht getrokken door enig schoolkind
met uit de school meegejat krijt
deze krijtlijn was zinnebeeldig;
zij gaf de scheiding weer
tussen het helder-witte
maar doodse leren
en het boeiende
maar donkere leven
was het mijn taak van leraar niet
hen eerst hun leven
naar mijn leren te laten brengen
dan hun leven te be-leren
& vervolgens hen
met het ge-leerde
weer terug naar hun leven
te sturen?
vooral op gebied van leven & dood
lichaam & liefde
trof ik nagenoeg overal
die witte scheidingslijn aan:
bovenaan had je
de voorlichting
helder (duidelijk)
maar wit (doods:
in vele primitieve beschavingen
is wit de kleur van de dood)
onderaan had je
de ontgroening
groen (boeiend)
maar donker (onduidelijk
zelfs verwarrend & ontredderend
& vooral vreugdeloos)
is het de roeping van alle
opvoedende volwassenen niet
de oud-primitieve
inwijding
weer in voege te brengen
tegelijk helder
& groen?
alledrie hebben ze
hun eigen taal
er zijn helder-witte wooden
van de voorlichting
de donker-groene
van de ontgroening
& de helder-groene
van de inwijding
deze laatste worden
wonderwoorden genoemd
zij zeggen leven & dood
even duidelijk
als de voorlichting
maar zonder zijn kilte
& even boeiend
als de ontgroening
maar zonder zijn donkerte
wanneer een kindje vraagt:
waar was ik voor ik geboren werd?
dan kan je daar donker-groen
antwoorden
& zeggen:
in de buik
buik is boeiend
maar onduidelijk:
het is een spijsverteringswoord
komt ook voor in
bijvoorbeeld buikloop
werkt dus zeer verwarrend
antwoord je helder-wit:
in de baarmoeder
dan kijkt het kind je aan
met ogen van
heb ik daar
negen maanden moeten zitten?
witte woorden wekken trouwens
bij kinderen
de gekste verbindingen
zelf dacht ik als kind
bij het woord baarmoeder
steevast aan een vrouw
die aan het turnen was
aan de baar
bij de vroedvrouw dacht ik
aan een gezette vrouw
die tot wanhoop van haar man
niet stil kon liggen
in haar bed
antwoord je helder-groen
in de schoot
dan krijgt dat kind
een wonderwoord mee
dat even boeiend is als buik
maar niet zo verwarrend
& even duidelijk
als baarmoeder
maar niet zo zakelijk kil
in het casio peia gesprek
zal de lezer merken
hoe graag jonge mensen
voor het verwoorden van het wonder
soms lang naar eigen woorden zoeken
& daarbij vaak heerlijke vondsten doen
een dokter kwam in de klas
voorlichting geven
op verzoek van de leraar
had hij ook zijn vrouw meegebracht
zo konden de leerlingen
ook vrouwelijke vragen stellen
zij bleek nogal gauw
van het recht-voor-de-raap-type te zijn
een leerling had gevraagd:
wanneer uw man voor lange tijd
op reis is
hoe leeft u dan
als getrouwde vrouw?
recht voor de raap
antwoordde de dame:
dan zoek ik een partner
om mee te coïteren
& vind ik die niet
dan mastubeer ik maar,
door de leerlingen
die nochtans veel gewoon waren
ging een schok
hoe ken je nu zo`n zachte dingen
zo ongemeen hard zeggen?
even geschokt
kunnen jonge mensen zijn
door de schunnigheid
vande ontgroeningswoorden
schunnig komt niet voor niet
woordoorspronkelijk van
het werkwoord schenden
hoe schokkend is het
voor sommige lezers niet
in het casio peia gesprek
dat zo schroomvol verloopt
ineens in grote letters
het woord kut te zien staan?
zoals het leven zegt
zo beleef je het ook
wie het leven ruw zegt
beleeft het ook ruw
het is evenwel niet waar
dat alle ruwe zeggers
dat willen blijven
in een instelling
van moeilijk-opvoedbare
gasten van tussen
de vijftien en de achttien jaar
was er juist toen we aankwamen
een hevige vechtpartij afgelopen
tussen de jongste jongen
& een grotere
toen we even later
het gebeurde bespraken
bleek de jongen
door zijn paviljoengenoten
te zijn uitgelachen
omdat hij
(om het nu maar eens wit te zeggen)
geen erectie meer kon krijgen
als gevolg van vroegere
kindermishandeling
we dierven het aan
zelfs in dat harde milieu
het wonderwoordenspel
met elkaar te spelen:
hoe zeg je nu
op een witte manieer
het euvel waar je kameraad
aan lijdt
er waren nogal wat
schipperskinderen bij
dat legt uit
hoe zij er uiteindelijk
toe kwamen te zeggen:
zelfs wanneer er
een schonen boot
komt voorbij gevaren
gaat zijn brug
niet meer omhoog
door deze vondst
hadden zij de smaak
te pakken
& zochten ze naar andere
wonderzeggingen
het deed hen duidelijk deugd
uit hun grove woorden
weg te geraken
zo probeerden ze
ánders te zeggen
hoe een jongen een meisje
met beide handen
bovenaan streelt:
tweemaal vijf ruiters
rijden over
beide blijde heuvelen
het wondere van de wonderwoorden
bestaat erin
dat zij behoren
tot een besloten
maar daarom nog geen afgesloten kring
hoor je ze buiten die kring
dan doet dat vreemd
& bijna lachwekkend aan
zie woorden als zweven
& juichen
maar eens voluit in de krant staan
een jonge leraar komt
totaal in de war
de leraarszaal binnen
heeft van een tweedejaarske
dertien jaar oud dus
een briefje afgepakt
dat hij stiekem
van bank tot bank doorgaf
stond daarop:
`het meisje is een bootje
een jongen heeft een mast
eens komt er naar dat schootje
een lieveling die past´
grote onenigheid
onder het lerarenkorps
moest die jongen worden buitengezet
voor pornografie?
of moest hem
een ereprijs worden toegekend
voor poëzie?
terugdenkend
aan mijn cursus godgeleerheid
kwam in mij een herinnering op
aan een tekst uit de veertiende eeuw
van een zekere johannes tauler:
`es kommt ein schiff geladen´:
er kwam een schip geladen
`bis an sein´ hochsten bord´:
tot aan zijn hoogste boord
(beeld van de hoogzwangere maria)
`das segel ist die liebe´:
het zegel is de liefde
`der heilig´ geist der mast´:
de heilige geest de mast
(paradijsboek pag 1609)
eigen aan de wonderwoorden
over leven & liefde is
dat zij vaak dubbelwoordig zijn
het ene woord
roept liefdevol het andere op
mast boot
vogel nest
sleutel slot
stengel bloem
opzettelijk lieten we
bij dat opzoeken
het dubbelwoordig
zwaard schede
achterwege
omdat je er
zo`n pijnlijke gewaarwording
bij krijgt
had wannes van de velde
ook geen liedje
over eva als de viool
& adam met de fluit
een klas was op zoek
naar een ander woord voor
het akelige `puber´
een oorspronkelijk helder-wit wood
dat donker-groen werd
want puber is eigenlijk
een scheldwoord geworden
vonden zij het woord groeier
hoe heet een jongen
voor hij groeier is?
een knoeier
& hoe heet een meisje
dat met een knoeier
te doen heeft?
een foeier
& hoe heet een jongetje
dat nog te klein is
om een knoeier te zijn?
een sproeier
enz.
aan hun woordscheppende
vindingrijkheid
kwam maar geen eind
een jongen van dertien
had de wonderwoorden gevraagd
wonderwoorden zijn woorden
die even duidelijk zijn
als de voorlichtingswoorden
maar zonder hun koude kilte
& even boeiend
als de ontgroeningswoorden
maar zonder hun donkere goorheid
ze worden door de peter & de meter
zorgvuldig en fraai
op een blad papier geschreven
& ergens op een zelfgekozen mooi plekje
feestelijk overhandigd
hij had oorspronkelijk gevraagd
ze `s avonds om negen uur te krijgen
maar iemand zei:
waarom in het donker?
wonderwoorden zijn juist woorden
die je uit de donkerte
naar het licht voeren?
waarom dus niet
op deze zonnige namiddag
terwijl het nog licht is?
de jongen stemde daarmee in
diezelfde dag moest op de modderberg
(de mount modderest)
een gesjorde driepikkel
overeind gehesen worden
ter ondersteuning
van de touwen overbrugging
van de beek
als we daar nu eens
een monument van maken?
monument betekent: gedenkteken
als we daar nu eens een teken van
maakten
ter nagedachtenis aan het krijgen
van deze wonderwoorden?
zo kwam het idee
om die wonderwoorden nu eens niet
door peter en meter alléén
te laten overhandigen
maar door heel de groep
vooral door de leeftijdgenoten
toevallig waren er
een klein dozijn
plus minus veertienjarigen
hoe vaak gebeurt het niet
dat onder de schoolbanken
briefjes worden doorgegeven
waar heel brutale dingen
op geschreven & getekend staan
als we nu eens met zijn allen
net het tegenovergestelde deden?
& op kleine briefjes
twee of drie woorden schreven
waarvan we
`genezen´ waren
door het wonderwoord
ervoor in de plaats te krijgen?
vele jongens & meisjes
lopen nog altijd rond
met harde woorden
waarmee ze leven of dood
ooit eens hebben horen zeggen
& die om reden van hun hardheid
of viesheid
nog altijd door hun hoofden hameren
het deed helend deugd
ze eens neer te schrijven
door er meteen
het gekregen wonderwoord
naast te schrijven
zo gezegd zo gedaan
toen de driepikkel
werd overeind gehesen
hingen de drie stammen
volgespijkerd
met `heel´-briefjes
we gingen
naar de plaats
waar de jongen al een half uur
in stilte te wachten zat
& overhandigden hem
het blad met de wonderwoorden
na hem gelukgewenst te hebben
lieten we hem alleen ermee
eerst zou hij ze lezen
& daarna aan alle anderen
hun uitleg vragen
dan plukte hij alle heelbriefjes
van de drie palen
& kwam ermee weer in de groep
nog lang zal de driepikkel
op de mount modderest staan
als een gedenkteken
aan deze gedenkwaardige zonnige dag